(İngilizce’ye çevirenin notu: Haziran 1997’de aşağıdaki yazı bir Avrupa dergisinde yayınlandı. Zapatista Hareketi’nden Subcomandante Marcos (1) burada bir neoliberalizm analizi yapıyor. Cecilia Rodriguez, NCDM)
Türkçe Çevirmenin Sunuşu
- 1. Birinci Parça: Zenginliğin Toplanması ve Fakirliğin Dağıtılması
- 2. İkinci Parça: Sömürünün globalleşmesi
- 3. Üçüncü Parça: Göç, yanlış kabus
- 4. Dördüncü Parça: Finansın globalleşmesi, yolsuzluk ve suçun globalleşmesi
- 5. Beşinci Parça: Yasadışı bir gücün yasal gücü mü?
- 6. Altıncı Parça: Mega-politik ve cüceler
- 7. Yedinci Parça: Direniş cepleri
Savaş Sanatı, Sun-Tzu
Modern globalleşme, ya da bir global sistem olarak neoliberalizm, ülkelerin fethi için yeni bir savaş olarak anlaşılmalıdır.
3. Dünya Savaşı ya da "Soğuk Savaş"ın bitişi Dünya'nın kutuplaşmayı aştığı ve galibin hakimiyeti altında istikrar bulduğu anlamına gelmiyor. Bu savaşın sonunda şüphesiz bir kaybeden oldu (sosyalist kamp); ancak kimin kazandığını söylemek kolay değildir. Batı Avrupa mı? ABD mi? Japonya mı? Hepsi mi? Gerçek şu ki, "Şeytan İmparatorluğu"nun yenilgisi (Reagan ve Thatcher'ın deyimiyle) yeni sahibi olmayan yeni pazarların açılışını simgeledi. Bu nedenle onları fethetmek ve ele geçirmek için için bir mücadele gerekti.
Gerçek şu ki, "Şeytan İmparatorluğu"nun yenilgisi (Reagan ve Thatcher'ın deyimiyle) yeni sahibi olmayan yeni pazarların açılışını simgeledi. Bu nedenle onları fethetmek ve ele geçirmek için için bir mücadele gerekti. |
Ancak yeni sahiplik makamı boş ve ona çıkmak isteyen çok kimseler var. Ve onu almak için yeni bir savaş patlıyor; ancak savaş bu kez kendilerine "İyi İmparatorluk" diyenler arasında.
Ancak yeni sahiplik makamı boş ve ona çıkmak isteyen çok kimseler var. Ve onu almak için yeni bir savaş patlıyor; ancak savaş bu kez kendilerine "İyi İmparatorluk" diyenler arasında. |
2. Dünya Savaşı'nın bitiminden 1992'ye dek dünyada 149 savaş oldu. Sonuç 23 milyon ölü idi; dolayısıyla 3. Dünya Savaşı'nın şiddeti hakkında kuşku yoktur (istatistik kaynak: UNICEF). Uluslararası casusluğun yeraltından Stratejik Savunma İnisiyatifi (kovboy Ronald Reagan'ın "Yıldız Savaşları") denen şeyin uzay boşluğuna dek, Küba'da Playa Giron kumsallarından Vietnam'da Mekong deltasına dek, dizginsiz nükleer silahlanmadan mazlum Latin Amerika'da devletin vahşi kırbacına dek, NATO ordularının uğursuz manevralarından, Bolivya'da Che Guevera'nın katline gözkulak olan CIA ajanlarına dek, yanlış isimlendirilmiş "Soğuk Savaş" öyle sıcaklıklara ulaştı ki, sürekli değişen senaryolarına ve nükleer krizin ardı arkası gelmez iniş-çıkışlarına rağmen (ve belki de tam bu yüzden) sosyalist kamp bir global sistem olarak eridi ve sosyal alternatif olmaktan çıktı.
 |
Antiglobalist gösteri |
Egemen kapital, ya da finans kapital, artık bu yeni dünyaya ve eskisinden kalana yönelik stratejilerini yürürlüğe koydu. Bütün dünyayı saran bilgisayar temelli teknolojik devrim ile elele, onun klavyesi başında ve onun sayesinde, finans piyasaları tüm gezegene kendi kanun ve prensiplerini dikte ettiler. Yeni savaşın "globalleşmesi" finans piyasaları mantığının globalleşmesinden başka bir şey değildir. Ulus devletler (ve liderleri) kendi ekonomilerinin diktatörleri olmaktan finans gücünün temel dayanağı olan serbest ticari borsa tarafından yönlendirilen, daha doğrusu tele-yönlendirilen konumuna düştüler. Sade bu değil, piyasa mantığı tüm dünyadaki sosyal yelpazenin "gözenekliliğinin" sonucu yaygınlaşan iletişimden de yararlanarak sosyal etkinliklerin tüm alanlarına sızdı ve istila etti. Artık tek ve topyekün bir dünya savaşı var!
Ulus devletler (ve liderleri) kendi ekonomilerinin diktatörleri olmaktan finans gücünün temel dayanağı olan serbest ticari borsa tarafından yönlendirilen, daha doğrusu tele-yönlendirilen konumuna düştüler ... Artık tek ve topyekün bir dünya savaşı var! |
"Soğuk Savaş"ın "yeni dünya düzenine" vasiyet bıraktığı kendi hesaplı-tutarlı çılgınlığı neoliberal patlama ile parça parça oldu. Dünya kapitalizmi acımasızca kendisine bir gelecek ve tarihsel görev vereni selefini harcadı: Ulusal kapitalizm. Şirketler ve devletler dakikalar içinde çöktüler; ama bunun sebebi proleter devrimlerinin şiddeti değil, mali fırtınaların sarsıntısı oldu. Oğul (neoliberalizm) babayı (ulusal kapitalizm) yedi ve yoluna devam ederken kapitalist ideolojinin bütün dağınık hayallerini yok etti: Yeni dünya düzeninde demokrasi, özgürlük, eşitlik ve tabii ki kardeşlik yok.
"Soğuk Savaş" bitiminin ürünü global senaryoda görülebilen tek şey bir savaş meydanı ve burada, bütün savaş alanlarında olduğu gibi, kaos hükmetmekte.
"Soğuk Savaş"ın sonunda kapitalizm yeni bir korkunç savaşçı yaratmıştı: Nötron bombası. Bu silahın "iyi tarafı" canlıları öldürmesi ve binaları sağlam bırakmasıydı. Koca şehirler (yani sakinleri) yokedilebilir, ama yeniden inşalarına (ve buna para harcamaya) gerek kalmazdı. Silah sanayii kendini tebrik ediyordu. Nükleer bombaların "akıl dışılığı" nötron bombasının "akılcılığına" yerini bırakmıştı. Ancak Dördüncü Dünya Savaşı başlarken yeni bir "harika" savaşçı daha bulunacaktı: Finans bombası.
Yeni neoliberal bomba, Hiroşima ve Nagasaki'deki öncüllerinden farklı olarak şehri (ya da ülkeyi) yoketmiyor; içinde yaşayanlarına ölüm, korku ve felaket salmıyor; nötron bombasında farklı olarak o "seçici" de öldürmüyor. Neoliberal bomba atıldığı yeri yeniden düzenliyor ve onu ekonomik globalleşmenin yapbozunda yeni bir parçaya dönüştürüyor. |
Neoliberalizmin ortaya çıkardığı bir mega metropol (2) olan Avrupa Birliği Dördüncü Dünya Savaşı'nın sonucudur. Burada ekonomik globalleşme ezeli düşman rakip devletler arasındaki sınırları silmiş ve onları birbirlerine bağlanmaya ve siyasal birliğe itmiştir. Ulus devletten Avrupa Federasyonu'na neoliberal savaşın "eski kıta" üzerindeki "ekonomist yolu" yıkıntılar ve harabelerle doludur, ki bunlardan birinin adı Avrupa uygarlığıdır.
Mega metropol kendini bütün gezegende çoğalttı. Ticaret birliği bölgeleri onun yuvaları oldu. Böylece Kuzey Amerika'da Kanada, ABD ve Meksika arasında yapılan "Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması" ABD'ce belirlenmiş bir hedefin eski bir rüyasının gerçekleşmesine yönelik ilk adım oldu: "Amerika Amerikalılarındır". Güney Amerika'da aynı şeyler Mercosur adı altında Arjantin, Brezilya, Paraguay ve Uruguay arasında yapıldı. Kuzey Afrika'da Fas, Cezayir, Tunus, Libya ve Moritanya arasında Arap Birliği (UMA), Güney Afrika'da, Yakın Doğu'da, Karadeniz'de, Asya-Pasifik havzasında, v.s.de, gezegenin heryerinde finans bombaları patlamakta ve ülkeler tekrar fethedilmektedir.
Mega metropol milletlerin yerine mi geçiyor? Değil, ya da hepsi bu değil. O onları kapsıyor, işlevlerini, sınırlarını ve imkanlarını dönüştürüyor. Koca milletler yeni neoliberal mega-şirketin departmanlarına dönüşüyor. Böylece neoliberalizm uluslar ve bölgeler üzerinde bir yandan YIKIM/İNSANSIZLAŞMA harekatı yürütürken, bir yandan da YENİDEN İNŞA/ÖRGÜTLEME işini yürüterek yeni piyasalar açıyor ve eskilerini yeniliyor.
Böylece neoliberalizm uluslar ve bölgeler üzerinde bir yandan YIKIM/İNSANSIZLAŞMA harekatı yürütürken, bir yandan da YENİDEN İNŞA/ÖRGÜTLEME işini yürüterek yeni piyasalar açıyor ve eskilerini yeniliyor. |
Ama buna ek olarak, finans merkezleri ulus devletin YENİDEN bir İNŞASINI da sağlıyor; ve onları global piyasanın yeni mantığına göre YENİDEN ÖRGÜTLÜYOR (geliştirilen ekonomik modeller zayıf ya da henüz olmayan sosyal ilişkiler üzerine kuruludur).
Örneğin, kırsal bölgelerdeki 4. Dünya Savaşı bu etkiyi oluşturuyor. Finans piyasalarınca istenen kırsal yenilenme tarımsal verimliliği artırmaya çalışırken geleneksel ekonomik ve sosyal ilişkileri yıkıyor. Sonuç: Kırdan kente kitlesel göç. Evet, aynen bir savaşta olduğu gibi. Öte yandan kentsel bölgede pazar işgücüne doymuştur ve buna bağlı ücretlerin eşitsiz dağılımı, daha iyi hayat şartları peşinde buraya gelenleri bekleyen "adalettir".
Örneğin, kırsal bölgelerdeki 4. Dünya Savaşı bu etkiyi oluşturuyor. Finans piyasalarınca istenen kırsal yenilenme tarımsal verimliliği artırmaya çalışırken geleneksel ekonomik ve sosyal ilişkileri yıkıyor. Sonuç: Kırdan kente kitlesel göç. Evet, aynen bir savaşta olduğu gibi. |
Bu nedenle "ÇATIŞAN HÜKÜMET VE ŞİRKET ÇIKARLARI SONUCU YERLİ TOPRAKLARININ KULLANIMI VE KADERİ ÜZERİNDE SAYISIZ ANLAŞMAZLIK ŞAŞIRTICI DEĞİLDİR ... DOĞAL KAYNAKLARIN (PETROL VE MADEN) SÖMÜRÜLMESİ VE TURİZM AMERİKAN YERLİ BÖLGELERİNİ TEHDİT EDEN BAŞLICA ENDÜSTRİLERDİR" (Martha Garcia ile Söyleşi, La Jornada, 28 Mayıs 1997). Yatırım projelerinin ardından kirlilik, fuhuş ve uyuşturucular gelmekte. Başka deyimle bölgenin yeniden inşası/yeniden örgütlenmesi yıkımı/insansızlaşması yoluyla tamamlanmakta.
Bu yeni dünya savaşında ulus devletlerin kurucusu olarak modern siyaset artık yok. Şimdi siyaset tamamen bir ekonomik örgütleyici ve siyasiler de şirketlerin modern yöneticileri. Dünyanın yeni hakimleri hükümetler değil; öyle olmalarına gerek de yok. "ulusal" hükümetler dünyanın değişik bölgelerindeki ticari faaliyetlerin yönetiminden sorumlu.
Bu yeni dünya savaşında ulus devletlerin kurucusu olarak modern siyaset artık yok. Şimdi siyaset tamamen bir ekonomik örgütleyici ve siyasiler de şirketlerin modern yöneticileri. Dünyanın yeni hakimleri hükümetler değil; öyle olmalarına gerek de yok. "Ulusal" hükümetler dünyanın değişik bölgelerindeki ticari faaliyetlerin yönetiminden sorumlu. |
Her ticari girişimde (ve savaşta) olduğu gibi, ekonomik globalleşme de genel bir fikri model etrafında kuruludur. Yine de, birçok yeni şey içinde, neoliberalizme gezegenin fethinde eşlik eden ideolojik model eski ve küf tutmuştur. 2. Dünya Savaşı sırasında Avrupa'da, '60'larda Vietnam'da ve geçenlerde Körfez Savaşı'nda Kuzey Amerikalı askerlere eşlik eden "Amerikan usulü hayat" şimdi finans marketleriyle el ele (ya da el fareye) (3) yürüyor.
Konu sadece ulus devletlerin somut temellerinin yokedilmesi değil, fakat aynı zamanda (ki bu çok önemli konu çok az araştırılmıştır) tarihin ve kültürün de yıkımıdır. |
Bir savaş, bir dünya savaşı, dördüncüsü. Eh kötüsü ve en acımasızı. Neoliberalizmin her yerde ve her yolla insanlığa karşı açtığı savaş.
Ama, her savaşta olduğu gibi, burada da çarpışmalar, kazananlar, kaybedenler ve yıkılan gerçekliğin parçalanmış görüntüleri var. Neoliberal dünyanın anlamsız yapbozunu oluşturmak için birçok parçanın biraraya gelmesi gerekiyor.
Bir savaş, bir dünya savaşı, dördüncüsü. Eh kötüsü ve en acımasızı. Neoliberalizmin her yerde ve her yolla insanlığa karşı açtığı savaş. Ama, her savaşta olduğu gibi, burada da çarpışmalar, kazananlar, kaybedenler ve yıkılan gerçekliğin parçalanmış görüntüleri var. |
Yapbozun tamamlanması için bu yedi parçaya da şekil verilmesi, boyanması ve bütün içindeki yerlerini almaları gerekiyor.
İlk parça zenginlik ve fakirliğin global toplumun iki kutbundaki çifte birikimidir. İkincisi, dünyanın tümünün topyekün sömürüsüdür. Üçüncüsü, insanlığın göçebe bölümünün kabusudur. Dördüncüsü iktidar ve suç arasındaki mide bulandırıcı ilişkidir. Beşincisi, devletin şiddetidir. Altıncısı, mega politikanın sırlarıdır. Yedincisi insanlığın neoliberalizme karşı direnişinin çok ve çeşitli cepleridir.
BİRİNCİ PARÇA: ZENGİNLİĞİN TOPLANMASI VE FAKİRLİĞİN DAĞITILMASI
Bu parça bir Dolar işareti çizilerek yapılır.İnsanlık tarihinde değişik sosyal modeller zırvalığı dünya düzeni olarak yüceltmek üzere birbirleriyle savaştılar. Şüphesiz neoliberalizm bunların arasında özel bir ödüle layık olacaktır; çünkü onun sosyal zenginlik "paylaşımı" çifte zırvalığın dağıtılmasından başka bir şey değildir: Zenginliğin bir azınlık elinde toplanması ve fakirliğin milyonlarca insanın elinde toplanması. Gerçek dünyada, haksızlık ve eşitsizlik ayırdedici özelliktir. Dünya gezegeni, Güneş Sistemi gezegenlerinin üçüncüsü, 5 milyar insan barındırır. Bunlardan yalnız 500 milyonu rahat yaşarken kalan 4 buçuk milyarı fakirlik ve yetersizlikler içinde yaşar.
İkinci zırvalık zengin ile fakir arasındaki dağılımdır: Zenginler az, fakirler çoktur. Nicel farklılık yasadışı boyutlardadır; ancak iki uç arasındaki denge zenginlikçe sağlanır: Zenginler az sayıda olmalarını milyonlar üstüne milyonlarca dolarlarıyla kapatırlar. Dünyanın en zengin 358 kişisinin geliri (milyarlarca dolar) gezegen sakinlerinin %45'inin gelirinden, yani yaklaşık 2 buçuk milyar insanınkinden, çoktur.
Finansçıların saatlerinin altın köstekleri milyonlarca insan için ağır bir kösteğe dönüşmekte. |
Zenginliğin az sayıda kişinin elinde ve fakirliğin çok sayıda kişinin elinde toplanması yavaş yavaş modern global toplumun profilini çizmektedir: Akıldışı eşitsizliklerin kırılgan dengesi.
Neoliberal ekonominin pespayeliği bir rezalettir: "Dünya borç yükü (tüm şirketlerin, devletlerin ve yönetimlerin birlikte) 33 milyar doları, ya da Dünya GSH'sının %130'unu geçmiştir; her yıl %6 ila 8 artmaktadır, ki bu Dünya GSH artışının 4 katından fazladır" (Frederic F. Clairmont. "Ces deux cent societes qui controlent le monde", LMD, 4/1997).
Dünya borç yükü (tüm şirketlerin, devletlerin ve yönetimlerin birlikte) 33 milyar doları, ya da Dünya GSH'sının %130'unu geçmiştir |
Zengin ve fakir arasındaki fark acımasızdır ve azaldığına dair bir belirti yoktur, artmaktadır. Bırakın farkın kalkmasını, azalması bile sözkonusu değil, bütün gelişmiş kapitalist ülkelerde sosyal adaletsizlik belirginleşiyor: ABD'de 1983 - 1989 arasında en zengin %1 ulusal zenginliğin %61,6'sını kontrol etti. Kuzey Amerikalıların en fakir %80'lik dilimi ise zenginliğin %1,2'sine sahipti. İngiltere'de evsizlerin sayısı arttı; sosyal yardımla geçinen çocukların sayısı 1979'da %7'den 1994'te %26'ya çıktı. Fakirlik içinde yaşayan İngilizlerin sayısı (asgari ücretin yarısından da az geçimlik sahipleri olarak tanımlanır) aynı sürede 5 milyondan 13.7 milyona çıktı; en fakir %10 satınalma güçlerinin %13'ünü kaybetti; öte yandan en zengin %10 bunu %65 artırdı ve son beş yıl içinde milyoner sayısı iki katına çıktı (LMD'den istatistikler, 4/97).
90'lı onyılların başında "... yaklaşık 37.000 çokuluslu şirket, 170.000 yavru şirketleriyle birlikte uluslararası ekonomiyi ahtapot kolları arasına almışlardır." Yine de güç merkezi ilk 200 şirket arasında yoğunlaşıyor: 80'lerin başından beri onlar sürekli şirket evlilikleri ve "kurtarma hedefli satınalmalarla" sürekli büyüdüler.
Böylelikle global GSH içindeki çokuluslu kapital 60'ların başındaki %17'den 1982'de %24'e ve 1995'te %30'un üstüne çıktı. En büyük 200, gezegen çapındaki faaliyet alanları birinci, ikici ve üçüncü sektörleri kapsayan dev şirketlerdir: Geniş çapta tarımsal sömürü, imalat sanayi, finans hizmetleri, ticaret vs. Coğrafi olarak bunlar 10 ülkede yerleşiktir: Japonya (62), ABD (53), Almanya (23), Fransa (19), İngiltere (11), İsviçre (8), Güney Kore (6), İtalya (5) ve diğerleri (4)." (Frederic F. Clairmont, a.g.e.).
Dünyanın “En Büyük 200’ü”:
| Ülke | Şirket Sayısı | İşletmeler | Kar (milyar $) | Global İş hacmi %si | Global Karlar %si |
| Japonya | 62 | 3196 | 46 | %40.7 | %18.3 |
| ABD | 53 | 1198 | 98 | %25.4 | %39.2 |
| Almanya | 23 | 786 | 24.5 | %10 | %39.2 |
| Fransa | 19 | 572 | 16 | %7.3 | %6.3 |
| İngiltere | 11 | 275 | 20 | %305 | %8 |
| İsviçre | 8 | 244 | 9.7 | %3.1 | %3.9 |
| Güney Kore | 6 | 183 | 3.5 | %2.3 | %1.4 |
| İtalya | 5 | 171 | 6 | %2.2 | %2.5 |
| İng. Koloniler | 2 | 159 | 9 | %2 | %2.5 |
| Küçük Ülkeler (4) | 4 | 118 | 5 | %1.5 | %2 |
| Venezuela | 1 | 26 | 3 | %0.3 | %0.5 |
| İsveç | 1 | 24 | 1.3 | %0.3 | %0.5 |
| Belçika | 1 | 22 | 0.8 | %0.3 | %0.3 |
| Meksika | 1 | 22 | 1.5 | %0.3 | %0.6 |
| Çin | 1 | 19 | 0.8 | %0.2 | %0.3 |
| Brezilya | 1 | 18 | 4.3 | %0.2 | %0.2 |
| Kanada | 1 | 17 | 0.5 | %0.2 | %0.2 |
| Toplam | 200 | 7850 | 251 | %100 | %100 |
| Global GSH | 25.223 | %31.2 |
$$. İşte burada ekonomik gücün sembolünü görüyorsunuz. Şimdi doların rengi yeşili alın. İğrenç kokusundan, gübre tadından, çamurdan ve doğuşundan beri üstündeki kandan ürkmeyin...
İKİNCİ PARÇA: Sömürünün globalleşmesi
İkinci parça bir üçgen ile simgelenir.
Neoliberalizmin çıkmazlarından biri de şirketlerin ekonomik büyümesinin daha iyi gelir dağılımı ve istihdam artışı getireceği kabulüdür. Ama öyle değil. Nasıl bir kralın siyasi gücünün artışı tebaanın siyasi gücünde bir artış getirmiyorsa (ve tam tersi ise), finans kapitalin mutlak gücü zenginlik dağılımını düzeltmez ya da toplum için iş alanı yaratmaz. Fakirlik, işsizlik ve işgücündeki istikrarsızlık onun yapısal sonuçlarıdır.
Nasıl bir kralın siyasi gücünün artışı tebaanın siyasi gücünde bir artış getirmiyorsa (ve tam tersi ise), finans kapitalin mutlak gücü zenginlik dağılımını düzeltmez ya da toplum için iş alanı yaratmaz. Fakirlik, işsizlik ve işgücündeki istikrarsızlık onun yapısal sonuçlarıdır. |
Daha çok fakir insan ve yoksulluk düzeyindeki artış, daha az sayıda zengin ve zenginlik düzeyindeki artış; bunlar neoliberal yapbozun İlk Parçasının anahatları ile bize verdiği derslerdir. Bu akıldışılığa ulaşmak için dünya kapitalist sistemi malların üretimini, dolaşımını ve tüketimini "modernleştirdi". Yeni teknolojik devrim (bilişim devrimi) ve yeni siyasi devrim (ulus devletlerin yıkıntıları üzerinde mega metropolün yükselişi). Bu sosyal "devrim bir uyarlamadan başka bir şey değildir, sosyal güçlerin yeniden örgütlenmesi, özellikle de emek gücünün.
Global düzeyde ekonomik olarak aktif nüfus 1960'ta 1.376 milyardan, 199'da 2.374 milyara çıktı. Çalışabilecek ya da başka deyimle zenginlik oluşturabilecek daha çok insan.
Ama "yeni dünya düzeni" bu yeni işgücünü sadece coğrafi ya da üretime ait alanlarda yerleştirmedi; onun yerini de (ya da yersiz yurtsuzluğunu, işsizler ve gizli işsizlerde olduğu gibi) yeni global ekonomik planda yeniden düzenledi.
Dünya işgücünün çokuluslu sektörel dağılımı son 20 yılda temelden değişti. Tarım ve balıkçılıkta 1970'teki %22'den 1990'da %12'ye, sınai üretimde 1970'te %25'ten 1990'da %22'ye düştü; öte yandan üçüncü sektörde (ticaret, nakliye, bankacılık ve hizmetler) 1970'teki %42'den 1990'da %57'ye çıktı (istatistik kaynak: "The Labor Force in the World Market in Contemporary Capitalism", Ochoa Chi, Juanita del Pilar, UNAM, Economy, Mexico, 1997).
Bu demektir ki, sürekli daha çok çalışan üretilen malların dolaşımının artması için istihdam edilmektedir. Neoliberal sistem bu anlamda bir mega-patron olarak işlev görmekte, dünya pazarını tek bir şirket olarak tasarlamakta, ona "modernizasyon" kriterleri vermektedir.
Ancak neoliberal modernlik ütopik bir "akılcılıktan" daha çok kapitalizmin bir dünya düzeni olarak lanetli doğuşuna benziyor. "Modern" kapitalist üretim hala çocukların, kadınların ve göçebe işçilerin işgücü üzerine kuruludur. Dünyadaki 1 milyar çocuktan en az 100 milyonu sokaklarda yaşamakta ve 200 milyonu çalışmaktadır. 2000 yılında 400 milyon çocuğun çalışacağı tahmin ediliyor. 146 milyon Asyalı çocuğun otomobil parçaları, oyuncaklar, giyim, gıda ve kimyevi maddeler üretiminde çalıştığı söyleniyor. Ancak bu çocuk işgücü sömürüsü sadece azgelişmiş ülkelerde var değildir; İngiliz çocuklarının %40'ı ve Fransız çocuklarının %20'si de aile bütçesine katkı amacıyla ya da hayatta kalabilmek için çalışmaktadır. "Zevk" (fuhuş) endüstrisinde de çocuklara yer vardır. BM tahminlerine göre her yıl 1 milyon çocuk fuhuş ticaretine girmektedir (istatistik kaynak: Ochoa Chi, J, a.g.e.)
Neoliberal canavar bütün sosyal hayatı istila ederek gıda üretimini de homojenleştirmektedir. "Global ölçekte her bölgenin besin üretim ve tüketiminde farklı özellikler olması gerektiği dikkate alınırsa, değişik bölgelerin fizyolojik-kültürel ihtiyaçlarını aşarak dayatılan homojenleştirme açıkça görünür." (World Market of Means of Subsistence 1960 - 1990. Ocampo Figueroa, Nashelly ve Flores Mondragon, Gonzalo. UNAM, Economy, 1994).
Canavar insanlığa ağır bir yük yüklemiştir. Dünyanın heryerinde milyonlarca işçinin işsizliği ve güvensizliği keskin bir gerçektir; ufukta sınırları ya da azalma işaretleri görülmüyor. OECD ülkelerindeki işsizlik 1966'da %3,8'den 1990'da %6,3'e çıktı. Yalnız Avrupa'da 1966'da %2,2'den 1990'da %6,4'e çıktı.
Dünyanın heryerinde piyasa kurallarının dayatılmasıyla global market küçük ve orta ölçekli işletmeleri yoketti. Yerel ve bölgesel piyasaların kaybolmasıyla küçük ve orta ölçekli üreticiler kendilerini korumasız ve devasa çokuluslulara karşı rekabette ümitsiz buldular.
Dünyanın heryerinde piyasa kurallarının dayatılmasıyla global market küçük ve orta ölçekli işletmeleri yoketti. Yerel ve bölgesel piyasaların kaybolmasıyla küçük ve orta ölçekli üreticiler kendilerini korumasız ve devasa çokuluslulara karşı rekabette ümitsiz buldular. |
Ve bunu takip eden milyonlarca işsiz emekçi.
Neoliberalizmin akıldışılığı kendini tekrar ediyor: Üretim artışı iş sağlamıyor; tam tersine yok ediyor. BM bu olaya "istihdamsız büyüme" diyor.
Ama kabus burada bitmiyor. İşsizliğin tehdidine ilaveten işçiler daha güvensiz iş koşulları ile karşılaşıyorlar. Yaygın iş istikrarsızlığı, daha uzun çalışma saatleri ve az ücret, genelde globalleşmenin sonuçları ve özelde ekonominin "üçüncül" eğilimleri ("hizmet" sektörünün büyümesi). "Boyunduruk altındaki ülkelerde işgücü güvensiz koşullarla karşıkarşıya: artan hareketlilik, sözleşmesiz işler, asgari hayati gereklerin genellikle altında düzensiz ücret ödemeleri, cılız emeklilik imkanları, beyan edilmeyen bağımsız faaliyetler ve ne-tutturursan-al ücretler; yani korunduğu varsayılan, örneğin çocuklar gibi topluluklarda serflik ve angarya." (Alan Morice, Foreign Workers Advance Sector of Instability, LMD, Ocak 1997).
Malın üretici süreçlerinin ve dolaşımının yeniden örgütlenmesi ve üretici güçlerin uyarlanması ortaya tuhaf bir fazlalık çıkardı: Dışlanmış ve "yeni dünya düzeni" için gerekmeyen insanlar; üretmeyen, tüketmeyen, kredi kullanmayan; özetle çöpe atılacak insanlar. |
Hergün büyük finans merkezleri kurallarını bütün dünyada milletlere ve millet gruplarına dayatıyor. Ülkelerin sakinlerini yeniden düzenliyor ve uyarlıyor. Ve bu işlemin sonunda onlar kendilerini "terkedilmiş" insanlar olarak buluyorlar. "Fazlalık nüfusa ateş ediliyor; onlar sadece en acımasız yoksulluğun pençesinde kıvranmıyor, onların önemleri de yok, onlar başıboş ve ayrık, ve onların yolu amaçsız dolaştıkları sokaklar, evsiz ve işsiz, ailesizler, asgari sabit sosyal ilişkiden yoksunlar; onların tek arkadaşı içinde yaşadıkları mukavvalar ve plastik torbalar." (Fernandez Duran, Ramon "Against the Europe of Capital and Globalization", Talasa, Madrid, 1996)
Ekonomik globalleşme "uluslararası düzeyde ücret gelirlerinde reel bir düşüşü gerekli kılıyor, bu sosyal harcamalardaki kesinti (sağlık, eğitim, konut ve gıda) ve sendika karşıtı bir hava ile birlikte kapitalist uyanışın yeni neoliberal politikalarının temel taşını oluşturmaktadır. (Ocampo F. Ve Flores M., a.g.e.)
Evet burada global sömürü piramidinin simgesini görüyoruz:
ÜÇÜNCÜ PARÇA: GÖÇ, YANLIŞ KABUS
Üçüncü parça bir daire ile simgeleniyor.
Daha önce Üçüncü Dünya Savaşı'nın sonunda yeni bölgelerin açılmasından sözettik, ki bunlar (eski sosyalist ülkeler) fatihlerini bekliyordu; bir de diğer bölgeler var ve bunlar da "yeni dünya düzenince" yeniden fethedilmeli. Bunu sağlamak için finans merkezleri yasadışı ve acımasız bir üçüncü strateji güttüler: "Bölgesel savaşların" ve "iç çatışmaların" yayılması; böylece büyük işçi kitleleri seferber edildi ve kapital olağandışı toplanma yolları izledi.
Bu fetih dünya savaşının sonucu dünyanın heryanında milyonlarca göçebedir; "sınırları olmayan" bir dünyada "yabancılar"; işte Üçüncü Dünya Savaşı galiplerinin vaadi bu. Milyonlarca insan yabancı düşmanlığının zulmü altında, güvensiz çalışma şartları altında, kültürel kimliğini kaybederek acı çekti; polis baskısı, açlık, hapis ve ölüm acılarını tattı.
"Amerikan Rio Grande'den "Avrupa" Schengen bölgesine dek bir çifte çelişki gelişimi tesbit edildi. Bir yandan sınırlar resmen işçi göçüne kapalı; öte yandan koca koca ekonomik sektörler istikrarsızlık ve bükülgenlik arasında sallanıyor, ki bu yabancı işgücünü çekecek en sağlam mekanizma" (Allain Morice, a.g.e.)
| "Amerikan Rio Grande'den "Avrupa" Schengen bölgesine dek bir çifte çelişki gelişimi tesbit edildi. Bir yandan sınırlar resmen işçi göçüne kapalı; öte yandan koca koca ekonomik sektörler istikrarsızlık ve bükülgenlik arasında sallanıyor, ki bu yabancı işgücünü çekecek en sağlam mekanizma" |
Ulusal sınırların (ticaret için) yıkılması ile globalleşen piyasa global ekonomiyi düzenliyor: Mal ve hizmetlerin araştırma ve dizaynı gibi dolaşımı ve tüketimi de uluslararası boyutlarda düşünülüyor. Çünkü artık kapitalist sürecin her bölümünde "yeni dünya düzeni" vasıflı-vasıfsız işgücü akışını gerekli olduğu yerlere yönlendiriyor. Neoliberalist dırdırın iddia ettiği "serbest akıştan" uzak olsa da işgücü piyasaları hergün daha fazla göç akımları tarafından şekillendiriliyor. Vasıflı işgücü, ki global göç içinde az bir sayıya denk düşer, "beyin göçü" ile ekonomik güç ve bilgi içinde önemli bir işleve sahiptir. Yine de, vasıflı ya da vasıfsız işgücü olsun, neoliberalizmin göç politikaları daha çok global iş piyasasını istikrarsızlaştırmaya yöneliktir; göçü durdurmaya değil.
Vasıflı işgücü, ki global göç içinde az bir sayıya denk düşer, "beyin göçü" ile ekonomik güç ve bilgi içinde önemli bir işleve sahiptir. Yine de, vasıflı ya da vasıfsız işgücü olsun, neoliberalizmin göç politikaları daha çok global iş piyasasını istikrarsızlaştırmaya yöneliktir; göçü durdurmaya değil. |
İşte global göçün yanlış kabusunun simgesi: Bütün dünyayı saran bir korku çemberi.
DÖRDÜNCÜ PARÇA: FİNANSIN GLOBALLEŞMESİ, YOLSUZLUK VE SUÇUN GLOBALLEŞMESİ
Dördüncü parça bir dikdörtgen çizerek oluşturulur.
Medya bize global suçun şeflerinin resimlerini sunar: Kendini beğenmiş erkekler ve kadınlar, tuhaf giysiler içinde ve gülünç köşklerde ya da hapishane parmaklıkları ardında yaşıyorlar. Ama bu resim gösterdiğinden çoğunu saklıyor: Modern Mafyanın gerçek şefleri, ya da şebekeleri ya da siyasi ve ekonomik alandaki gerçek etkileri hiçbir zaman açığa vurulmuyor.
Eğer suç aleminin mezarların altı ve karanlık alemiyle aynı şey olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. "Soğuk Savaş" denen dönemde organize suç daha saygın bir görünüm aldı ve herhangi bir modern şirket gibi işlemeye başladı. Aynı zamanda o ulusal devletlerin siyasi ve ekonomik sistemlerinin de içine girdi. Dördüncü Dünya Savaşı'nın, "yeni dünya düzeni"nin uygulanmasının ve buna bağlı piyasaların açılışının, özelleştirmenin, ticaretin ve uluslararası finansın deregülasyonunun başlamasıyla organize suç da faaliyetlerini "globalleştirdi".
Eğer suç aleminin mezarların altı ve karanlık alemiyle aynı şey olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. "Soğuk Savaş" denen dönemde organize suç daha saygın bir görünüm aldı ve herhangi bir modern şirket gibi işlemeye başladı. Aynı zamanda o ulusal devletlerin siyasi ve ekonomik sistemlerinin de içine girdi. |
Yine de bu suç örgütlerinin yasal ticari faaliyetler alanındaki yatırımlarını ve ekonominin birçok sektörü üzerindeki hakimiyetleriyle ettikleri karları kapsamaz." (Michael Chossudovzky, "La Corruption mondialisee", Geopolitique du Chaos, a.g.e.)
5 kıtanın suç örgütleri "uluslararası işbirliği ruhunu" sahiplendiler ve yeni piyasaların fethi ve yeniden örgütlenmesinde işbirliğine gittiler. Ancak onlar sadece yasadışı faaliyetlerde değil yasal ticarette de pay sahibiler. Organize suç yasal ticarete sadece kara para aklamak için değil, kendi illegal faaliyetlerine sermaye bulmak için de giriyor. Bunun için en çok tercih edilen ticari girişimler lüks emlak, turizm endüstrisi, medya, sanayi, tarım, hizmet sektörü ve ... bankacılıktır!
Ali Baba ve 40 bankerler mi? Daha da kötüsü. Organize suçun pis parası ticari bankalar tarafından kendi faaliyetleri için kullanılıyor |
Bu da yetmezmiş gibi organize suç "vergi cenneti"denen yerlerdedir. Dünyada bu tür 55 vergi cenneti sayılıyor (bunlardan biri olan Cayman Adaları dünyanın beşinci büyük bankacılık merkezi olup, kendi nüfusundan çok kayıtlı banka ve şirket sahibidir). Bahamalar, Virgin adaları, Bermuda Adaları, Saint Martin, Vanuatu, Cook Adaları, Lüksemburg, Mauritius Adl., İsviçre, Anglo-Norman adl., Dublin, Monako, Cebelitarık ve Malta organize suçun dünyanın büyük finans şirketleriyle temas kurduğu rahat yerlerdir.
Kara para aklamanın yanısıra vergi cennetleri vergiden kurtulmak için de kullanılmakta, yönetenlerle şirket patronları ve organize suç şeflerini buluşturmaktadır. Finansa uygulanan yüksek teknoloji paranın çok hızlı dolaşımını ve illegal karların kaybolmasını sağlamaktadır. "Legal ve illegal işler giderek içiçe girmekte ve bu savaş sonrası dönem kapitalist yapılarda temel değişimler oluşturmaktadır. Mafya, suç şebekelerinin kontrol ettiği ve kara para aklama işine bulaşmış bankalar ve ticari şirketlerle yasal işlere para yatırmakta, ve tersine finansal kaynakları suç ekonomisine akıtmaktadır. Bankalar, havale işlemlerinin iyi niyetle yapıldığını iddia ederler ve müdürleri gönderilen fonların kaynağı ile ilgilenmezler. Kural soru sormamaktır, banka sırdaştır ve havaleler gizlidir, bütün bunlar organize suçun çıkarlarına uygundur; bankacılık kurumunu da soruşturmalardan ve suçlamalardan korur. Büyük bankalar sadece yüksek komisyonlarla aklanmış para kabul etmez, Mafya'ya yüksek faizle para da verir; bu üretken sınai ve tarımsal yatırımların zararına olsa da." (M. Chossudovsky, a.g.e.)
Dünya borç krizi '80'lerde hammadde fiyatlarında düşüşe yolaçtı. Bu da azgelişmiş ülke gelirlerinde dramatik düşüşler doğurdu. Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu'nca, sözde bu ülke ekonomilerini "iyi etmek" için dikte edilen ekonomik önlemler, sadece yasal ticaretteki krizi artırdı. Sonuçta illegal ekonomi gelişerek ulusal pazarlardaki çöküşün yarattığı boşluğu doldurdu.
Bir Birleşmiş Milletler raporunun dediği gibi "suç şebekelerinin (ekonomiye) sızışı, Uluslararası Para Fonu kredilerine ulaşabilmek için borçlu ülkelerin kabul etmek zorunda kaldığı yapısal reform programlarınca kolaylaştırıldı." (Birleşmiş Milletler, "La Globalization du Crime" New York, 1995).
Bir Birleşmiş Milletler raporunun dediği gibi "suç şebekelerinin (ekonomiye) sızışı, Uluslararası Para Fonu kredilerine ulaşabilmek için borçlu ülkelerin kabul etmek zorunda kaldığı yapısal reform programlarınca kolaylaştırıldı." |
Suçlu aynanın hangi tarafında? Suçluyu kovuşturan aynanın hangi tarafında?
BEŞİNCİ PARÇA
Yasadışı bir gücün yasal gücü mü?
Beşinci Parça bir beşgen çizerek yapılır.
Devlet, neoliberalizmde "vazgeçilemez minimum"a doğru küçülmek eğilimindedir. "Kerim devlet" denen şeyin artık sadece modası geçmiş değildir; o artık tamamen kendi kılığından soyunmuş ve çıplak kalmıştır.
Globalleşmenin çadır tiyatrosunda devlet masa üstünde oynayan bir dansöz rolüyle sahneye çıkmakta ve üzerinde asgari vazgeçilmez giyimi kalana dek soyunmaktadır: Baskı gücü. |
"Yasal gücün profesyonelleri" artık modern devletlerin baskı güçlerinin kendilerine verdiği isimdir. Ama eğer güç piyasa kanunlarının hükmü altında ise ne yapmalı? Şimdi yasal güç nerede, yasadışı güç nerededir? Arz-talebin serbest oyununun tekelleri belirlediği bir halde Ulus Devletlerin iddia ettiği yasal güç tekelinden sözedilebilir mi? Dördüncü Parça'nın gösterdiği gibi artık organize suç, hükümetler ve finans merkezleri içiçe geçmiyor mu? Artık çok açık değil midir ki, organize suç hasımlarının ateşgücünden başka sınır tanımayan gerçek ordulara dayanıyor? Ve böylece "güç tekeli" ulus devletlerden çıkıyor. Modern Pazar onu satılığa çıkardı...
Artık çok açık değil midir ki, organize suç hasımlarının ateşgücünden başka sınır tanımayan gerçek ordulara dayanıyor? Ve böylece "güç tekeli" ulus devletlerden çıkıyor. Modern Pazar onu satılığa çıkardı... |
Dünya entellektüellerinin bir bölümü (onların konumunun "sağcı ya da solcu", "iktidar yanlısı ya da muhalif", "iyi ya da kötü" vs olmaktan daha karmaşık olduğunun altını çiziyorum) iddia eder ki, güç "rasyonel" bir biçimde, seçici bir uygulamayla (bazıları "gücün piyasa teknolojisinden" sözeder) "bir cerrah duyarlığıyla" toplumsal kötülüklere karşı kullanılabilir. Bu biraz ABD'nin silahlanma politikasının son evresini hatırlatıyor: Akıllı "cerrahi" silahlar ve "yeni dünya düzeninin" neşteri askeri operasyonlar. Bu yeni "akıllı bombaların" nasıl doğduğunu (ki Çöl Fırtınası harekatında görev yapan bir savaş muhabirinin bana söylediği gibi o kadar akıllı değillerdir; bir hastane ile bir füze üssünü birbirinden ayıramazlar. Eğer şüpheye düşerlerse, bu akıllı silahlar tereddüt etmez, yokeder). Neyse, Zapatista camiasının yoldaşlarının (5) da söylediği gibi Basra Körfezi Chiapas eyalet başkentinden çok daha uzaktadır (yine de oradaki Kürtler ile kendine "demokratik ve özgür" diyen bir ülkenin yerli halkının durumları arasında korkunç benzerlikler bulunmaktadır), öyle ise "o" savaşı bırakıp biz "kendimizinkine" bakalım.
Böylece, rasyonel ve irrasyonel güç arasındaki mücadele ilginç ve acınası bir tartışma alanı açar, bu günümüzde boşyere değildir. Örneğin neye rasyonel dendiğini ele alalım. Eğer cevap "devlet aklı" ise (bunun olduğunu varsayıyoruz; ve hepsinden öte çağdaş neoliberal devlette bir akıl olduğunun farkedileceğini kabul ediyoruz) o zaman bu "devlet aklının" "toplum aklı" ile örtüşüp örtüşmediği sorulabilir. Burada kabulümüz günümüz toplumunun bir akla sahip olduğu ve dahası devletin rasyonel gücünün toplum için de rasyonel olmasıdır. Burada fazla söze hacet yok, "devlet aklı" modern zamanlarda "finans piyasalarının aklıdır".
Burada kabulümüz günümüz toplumunun bir akla sahip olduğu ve dahası devletin rasyonel gücünün toplum için de rasyonel olmasıdır. Burada fazla söze hacet yok, "devlet aklı" modern zamanlarda "finans piyasalarının aklıdır". |
Lady Margareth Thatcher'i İngilizler yine de "sıkılmadan" hatırlar; bu hanım Caspar Weinberger'in ve Peter Schweitzer'in yazdığı "Gelecek Savaş" (The Next War) adlı kitaba bir önsöz yazar (Regnery Publishing Inc. Washington D.C. 1996).
Yazısında Bayan Margareth Thatcher, Soğuk Savaş ve sonrası dünyası dünyadaki üç benzerlik hakkında fikirlerini açıklar: Birincisi, "hür dünya"nın potansiyel düşmanları bundan sonra da olacaktır. İkincisi "demokratik" devletlerin muhtemel saldırganlara karşı askeri üstünlüklerini sürdürme zorunluluğudur. Üçüncüsü ise bu askeri üstünlüğün hepsinden öte teknolojik düzeyde olmasıdır.
Önsözünün sonunda, "demir leydi" modern devletin "rasyonel gücünü" tanımlarken şöyle der: "Savaş değişik şekillerde olabilir. Ama en kötüsü odur ki, bir güç hedeflerine savaşsız ya da sınırlı bir savaşı kolayca kazanarak ulaşabileceğine inanır; ve hesaplarında yanılır."
Weinberger ve Schweitzer efendilere göre "Gelecek Savaş"ın geçeceği yerler ve taraflar Kuzey Kore ve Çin (6 Nisan 1998), İran (4 Nisan 1999), Meksika (7 Mart 2003), Rusya (7 Şubat 2006), ve Araplar, Latin Amerikalılar ve Avrupalılardır. Hemen hemen bütün dünya "modern demokrasinin potansiyel düşmanları" olarak görülmektedir.
Burada mantık (ya da en azından neoliberal mantık) şu: Modern zamanlarda güç (yani finans gücü) hedeflerine ancak savaşla varabileceğini bilir; çabuk kazanılan sınırlı bir savaşla değil, her yönüyle dünya çapında topyekün bir savaşla. İsterseniz Madeleine Albright'ı dinleyelim: "Hükümetimizin ilk amaçlarından biri ABD'nin ekonomik çıkarlarının gezegen ölçeğine yayılmasıdır." ("The Wall Street Journal", 21.1.1997). anlamalıyız ki, tüm dünya (yani herşey ve herkes) bu savaşın operasyonlarının arenasıdır.
Artık anlamalıyız ki, "güç tekeli" kavgası piyasa kanunları içinde gerçekleşmez ve bu reddedilerek tabandan başlayarak tanımlanmak istenirse dünyanın süpergücü burada "potansiyel bir düşman görmektedir." |
Bu Kuzey Amerikan askeri gücünün sembolüdür, beşgen (6). Yeni "dünya polisi" "ulusal" ordu ve polisin yalnız neoliberal mega metropolün düzeni ve gelişimini korumasını istemektedir.
ALTINCI PARÇA
Megapolitika ve cüceler
Altıncı Parça bir karalama ile oluşturulur.
Daha önce ulus devletlerin finans merkezleri tarafından saldırıya uğradığını ve mega-metropol içinde çözülmeye zorlandığını söylemiştik. Ancak neoliberalizm sadece ulusları ve bölgeleri "birleştirerek" savaşını sürdürmüyor; onun yıkım/insansızlaşma ve yeniden inşa/örgütleme stratejisi ulus devlet içinde de çatlaklar oluşturmaktadır. Bu Dördüncü Dünya Savaşı'nın çelişkisidir: O sınırları yoketmek ve ulusları "birleştirmek" için yürütülürken arkasında daha çok sınır ve pençeleri arasında can veren ulusların dağılan artıklarını bırakıyor. Bütün bahaneler, ideolojiler ve bayraklardan öte bugünün ulus devleti parçalayan dünya dinamikleri heryerde yeknasak uygulanan bir politikanın sonucudur, ki burada amaç daha iyi hükmetmek ve gücünü çoğaltmak için ulus devletlerin enkazı üzerinde uygun koşullar oluşturmaktır.
Daha önce ulus devletlerin finans merkezleri tarafından saldırıya uğradığını ve mega-metropol içinde çözülmeye zorlandığını söylemiştik. Ancak neoliberalizm sadece ulusları ve bölgeleri "birleştirerek" savaşını sürdürmüyor; onun yıkım/insansızlaşma ve yeniden inşa/örgütleme stratejisi ulus devlet içinde de çatlaklar oluşturmaktadır. Bu Dördüncü Dünya Savaşı'nın çelişkisidir: O sınırları yoketmek ve ulusları "birleştirmek" için yürütülürken arkasında daha çok sınır ve pençeleri arasında can veren ulusların dağılan artıklarını bırakıyor. |
Eğer globalleşme sürecinin bir savaş karakteri taşıdığa dair şüphesi olan varsa, kimi ulus devletlerin çöküşüyle ortaya çıkan çatışma bilançolarını toplayarak bundan sıyrılabilir. Çekoslovakya, Yugoslavya, SSCB ulus devletlerin sadece politik ve ekonomik temellerini değil sosyal yapılarını da unufak eden krize örneklerdir. |
Biz bunun globalleşmenin içinde gizli bir çelişki olduğuna ve neoliberal modelin bir parçası olduğuna inanıyoruz. Ticari sınırların kalkması, iletişimin evrenselliği, veri otoyolu (İnternet ç.n.), finans merkezlerinin mutlakıyeti, ekonomik birliğin uluslararası anlaşmaları, kısaca, globalleşme süreci, bir bütün halinde, ulus devletleri eriterek iç pazarları ufalamaktadır. Sonuncular uluslararası pazarlarda kaybolmamakta, fakat parçalanmakta ve çoğalmaktadır. Bu çelişkili gelebilir; ama globalleşme parçalı bir dünya oluşturmaktadır; ayrık parçalarla dolu (ve genellikle birbiriyle sürtüşen parçalarla). Yalıtılmış bölümlerden oluşan, sadece ekonomik köprülerle ilişki kuran (ve finans kapital denen fırıldak kadar istikrarlı) bir dünya. Neoliberal yapbozun işe yaramaz dünya birliğini yansıtan kırılmış ayna parçalarından görülen bir dünya.
Bu çelişkili gelebilir; ama globalleşme parçalı bir dünya oluşturmaktadır; ayrık parçalarla dolu (ve genellikle birbiriyle sürtüşen parçalarla). Yalıtılmış bölümlerden oluşan, sadece ekonomik köprülerle ilişki kuran (ve finans kapital denen fırıldak kadar istikrarlı) bir dünya. Neoliberal yapbozun işe yaramaz dünya birliğini yansıtan kırılmış ayna parçalarından görülen bir dünya. |
Ve "Megapolitika" dediğimizde vurgumuz onun içinde hareket edenlere değildir. Az, çok az kişi bu "mega-ortama" girebilir. Başka kelimelerle Megapolitika ulusal politikayı globalleştirir; onu global çıkarların yönüne sevkeder (ki bu genellikle ulusal çıkarlara aykırıdır) ve onun mantığı piyasanınkidir; yani ekonomik karın mantığı. Bu ekonomik (ve yasadışı) kriterle savaşlar, krediler, malların alım-satımı, diplomatik anlaşmalar, ticari bloklar, politik destek, göçmen kanunları, darbeler, baskılar, seçimler, uluslararası siyasi birlik, siyasi parçalanmalar ve yatırımlar kararlaştırılır; kısaca koca ulusların kaderi.
Başka kelimelerle Megapolitika ulusal politikayı globalleştirir; onu global çıkarların yönüne sevkeder (ki bu genellikle ulusal çıkarlara aykırıdır) ve onun mantığı piyasanınkidir; yani ekonomik karın mantığı. |
... (7)
YEDİNCİ PARÇA: DİRENİŞ CEPLERİ
Yedinci parça bir cep çizilerek yapılır.
"Başlarken sizden dileğim direnişi politik muhalefetle karıştırmamanızdır. Muhalefet iktidara karşı değildir, bir hükümete karşıdır. Onun olgun hali bir muhalefet partisidir: Ama direniş, tanımı gereği bir parti olamaz: O sırası geldiğinde hükümet etmek için değil, ... direnmek içindir."
Tomas Segovia, "Suçlama" (Allegations), Meksika, 1996
Globalleşmenin görünüşteki yıkılmazlığı gerçeğe karşı inatçı direniş ile çatışır. Bir yandan neoliberalizm kendi dünya savaşını yürütürken, diğer yandan dünyanın heryanında teslim olmayanlar gruplar oluşturmaktadır; direniş odakları. Finans ceplerinin imparatorluğu direniş ceplerinin isyanıyla çatışıyor.
Evet cepler. Her boy, her renk, her şekilden. Onların tek benzerliği "yeni dünya düzenine" ve neoliberal savaşın insanlığa karşı işlediği suçlara direnişleri.
Evet cepler. Her boy, her renk, her şekilden. Onların tek benzerliği "yeni dünya düzenine" ve neoliberal savaşın insanlığa karşı işlediği suçlara direnişleri. |
Örneğin Meksika'da sözde "Tehuantepec Kıstağı Entegre Gelişim Programı" çeşitli ürünler için modern bir uluslararası toplanma ve dağıtım merkezi kurmak iddiasındadır. Gelişim programında Meksika ham petrolünün üçte birini üretecek ve petrokimya ürünlerinin %88'ini üretecek bir endüstri kompleksi vardır. Ulaşım yolları otoyollar, Coatzacoalcos Nehri üzerinden bir suyolu ve kıstakaşırı demiryolunu (4'ü ABD'den 1'i Kanada'dan olmak üzere 5 şirketin elinde) kapsıyor. İkiz tesis projesi içinde montaj bölümleri de var.
Bölgenin iki milyon sakini hamal, fabrika işçisi ya da demiryolu muhafızı olacak (Ana Esther Cecena, "El Istmo de Tehuantepec: Frontera de la soberania nacional", "La Jornada del Campo", 28 Mayıs 1997). Güneydoğu Meksika'da da Lacandon tropik ormanında "Lacandon Ormanı Sürdürülebilir Bölgesel Gelişim Programı" yürütülmeye başlanıyor. Son hedef, tarih ve onur açısından zengin olduğu kadar petrol ve uranyumca da zengin yerli topraklarını sermayenin ayağına sermek.
Bu projelerin ilk elden sonuçları, diğerlerinin yanısıra Meksika'nın parçalanması (Güneydoğu'nun ülkenin kalanından kopması) olacaktır. Buna ek olarak, şimdi savaş terimleriyle konuşuyoruz, projelerin direnişe karşıt etkileri olacaktır. Onlar 1994'te patlayan anti neoliberal başkaldırıyı ezen bir pens görevci görecektir. Burada Zapatista ulusal Kurtuluş Ordusu'nun (EZLN) yerli direnişçileri vardır.
(Burada yerli direnişçiler ile ilgili bir parantez açmak gerekiyor: Zapatista düşüncesine göre Meksika'da (dikkat: Meksika'da) ulusal bağımsızlığın savunulması ve yükseltilmesi bir anti neoliberal devrimin parçasıdır. Buna çelişik olarak EZLN Meksika ulusunu bölmeye kalkmakla suçlanıyor. Gerçek şu ki, bölünmeden sözedenler yalnız Tabasco eyaletinin (petrolce zengindir) işadamları ve PRI'nin (8) Chiapas'taki federal görevlileridir. Zapatistalara göre ulusal devletin savunulması globalizasyona karşı şarttır ve Meksika'yı bölmek ve parçalamak girişimleri yönetici elitten gelmektedir; Kızılderili halkın haklı özerklik taleplerinden değil. EZLN ve ulusal yerli hareketinin diğer lider grupları yerli halkların Meksika'dan ayrılmasını istemiyor; ülkenin bir parçası olarak farklılıklarıyla birlikte tanınmak istiyor.
Zapatistalara göre ulusal devletin savunulması globalizasyona karşı şarttır ve Meksika'yı bölmek ve parçalamak girişimleri yönetici elitten gelmektedir; Kızılderili halkın haklı özerklik taleplerinden değil. |
Ama neoliberalizme direniş sade Güneydoğu Meksika dağlarında değildir. Meksika'nın diğer bölgelerinde, Latin Amerika'da, ABD'de ve Kanada'da, Maastricht Anlaşması'na dahil Avrupa'da, Afrika'da, Asya'da, Okyanusya'da direniş cepleri çoğalıyor. Onların herbirinin kendi farklılıklar, eşitlikler, talepler, mücadeleler ve kazanımlar tarihi var.
Eğer insanlığın halen yaşama ve ilerleme ümidi varsa bu ümit dışlananlar, unutulanlar, atılanlarca gerçekleştirilecektir.
Bu bir direniş cebi modelidir; ama onu fazla da büyütmeyin. Birçok başka direnişler ve birçok başka modeller de var; nasıl ki dünyada birçok başka dünyalar da var. Öyle ise beğendiğiniz modeli çizin. Bu cepler konusunu da özetlersek, onlar farklılıklarca zengin, direnişlerce zengindir.
Bu bir direniş cebi modelidir; ama onu fazla da büyütmeyin. Birçok başka direnişler ve birçok başka modeller de var |
Bu 7'si, onları çizip boyadığınız ve kesip yaptığınızda biraraya getirip yerleştirmenizin imkansız olduğunu göstermeye yeterdir. Ve bu globalleşmenin kurmaya kalkıştığı dünyanın sorunudur:
Parçalar uyuşmuyor.
Bu ve bu yazıya sığmayan diğer nedenlerle yeni bir dünya inşa etmek gerekli.
Birçok dünyanın, tüm dünyaların içine sığabileceği bir dünya ...
- Meksika Güneydoğusu dağlarından
- Subcomandante Insurgente Marcos
- Zapatista Meksika Ulusal Kurtuluş Ordusu
- Haziran 1997
-o-------------------------------o-
1 ) Subcomandante: Komutan yardımcısı. Zapatista lideri Marcos'a neden "Subcomandante" (komutan yardımcısı) dendiği tartışmalıdır. Bir iddiaya göre asıl komutan başkasıdır ve bu kişi bir yerlidir; çünkü Zapatista hareketi bir yerli hareketidir ve onu ancak bir yerli yönetebilir. Bir Başka iddiaya göre ise asıl "Comandante" halkın kendisidir ve Zapatista terminolojisi bu gerçeği herzaman hatırlatacak şekilde düzenlenmiştir, ki ağırlıklı olan görüş budur. 2 ) Orijinal metindeki "megalopolis" yerine kullanılmıştır. (ç.n.)
3 ) Orijinal metinde: Hand in computer, bilgisayar faresi kastedilmiştir (ç.n.) Geri Dön
4 ) İngilizce metinde "Lower Countries" olarak. Terim ile ilgili İspanyolca'dan çevirenin notu: Şehir devletler, bölgeler, otonom bölgeler.
5 ) Orijinal kelime: companero
6 ) Beşgen: İng. "Pentagon", ABD Savunma Bakanlığı binaları beşgen biçimindedir ve kısaca bu adla anılırlar.
7 ) Kısa paragraf anlaşılamadı Geri Dön
8 ) Meksika Kurumsal Devrim Partisi, iktidardaki parti
Kaynak: http://flag.blackened.net/revolt/mexico/ezln/1997/jigsaw.html (Neoliberalism as a puzzle: the useless global unity which fragments and destroys nations)
-o-------------------------------o-
Türkçe Çevirmenin Sunuşu:
- “Cehenneme giden yol iyiniyet taşlarıyla döşenmiştir.”
- Batı özdeyişi
 |
Emiliano Zapata |
Adını yüzyıl başının efsanevi ihtilal kahramanı Emiliano Zapata’dan alan Zapatistalar kendilerini o ihtilalin takipçileri sayarlar. Yüzyıl başlarında E. Zapata ve Fransisco (Pancho) Villa gibi köylü kahramanları ezilen fakir köylünün haklarını korumak üzere isyan ettiler. İsyan başarıya ulaştı ve Meksika Cumhuriyeti ağalık düzenini kaldırarak toprak reformu yaptı. Köylülere işlenmek üzere toprak verildi; ama toprağın mülkiyeti devlette kaldı. Böylece köylünün topraklarını satması ya da kandırılarak elinden alınması engellenmek isteniyordu. Ağalık düzeni gereği zaten kendine ait olmayan bir toprak üzerinde yoksul bir hayat sürmeye alışmış Meksika köylüsü bu “yoksullukta eşitlik” devrimini hoş karşıladı.
Zaman içinde kurulan devlet bankaları Türkiye’deki uygulamalara benzer biçimde çiftçiye karşılıksız kredi verdiler ve kötü giden hasat zamanlarında çiftçi borçlarını sildiler ya da affettiler. Tabii ki bu süreç yoğun bir siyasi lobi faaliyeti, politikacı yolsuzlukları, entrikalar vb. bileşenleriyle yakından tanıdığımız renkli bir atmosfer oluştururdu.
Meksika devletçiliği iyi-kötü ekonomik gelişimiyle son dönemlerin liberalizm ve globalizm rüzgarı esmeye başlayana dek varlığını sürdürdü.
 |
Francisco (Pancho) Villa |
Ancak bu imkansızdı; çünkü toprağın mülkiyeti çiftçilere ait değildi. Bankalar özür dilediler; artık piyasa şartları yürürlükteydi; çiftçilerin ipotek edecek birşeyleri olmalıydı.
Sonuçta çiftçilerin de oluruyla devlet uzun yıllar geçerli olan toprak düzenini bozdu. Toprakları onu işleyen çiftçilere mülk olarak vermeye başladı.
Ama bu iyiniyetli girişimin sonuçları kısa süre sonra ortaya çıktı. Borçlarını ödeyemeyen çiftçiler topraklarına bankaların el koymasını üzüntü ile izlediler ve büyük şehirlerin varoşlarında gecekondu mahalleleri kurmak üzere yaşadıkları bölgeleri terkettiler.
Yeni toprak rejimi uzun yıllardır koruma altına alınmış yerli bölgelerinin de özel statülerini kaldırdı. Bu toprakları alınır-satılır hale getirdi. Böylece bu bölgelere de büyük sermayenin girişi ve yerlileri yaşadıkları bölgelerden kovması süreci başladı.
Bununla paralel bir başka gelişme daha yaşandı Meksika’da. Liberal rüzgarların esmesiyle federal yapı içindeki birçok zengin eyalet merkezin kendilerinden fazla kaynak talep ettiğini; bunu da Chiapas gibi fakir ve verimsiz eyaletlere aktararak Meksika’da serbest piyasa ekonomisinin gelişimini baltaladığı şikayetlerini sıralamaya başladılar. Bu zengin eyaletlere göre federal yapı ve merkezin bunun içindeki fonksiyonu tekrar sorgulanmalı ve Meksika federalizmi bölgesel özerklik talepleri de dikkate alınarak daha “gevşek” bir biçimde düzenlenmeli idi.
İşte Zapatista Hareketi’ne antiglobalist karakterini veren, hükümeti şiddetle eleştirmeye sevkeden, Meksika Anayasası gereği köylülere ve yerlilere toprakta tanınmış hakları uygulamaya çağıran tarihsel arkaplan budur. Hükümet bunu yapmadığı zaman “yasadışı bir gücün emrindeki yasal güç” durumuna düşmüştür; çünkü Meksika halkının çoğunluğunun aleyhine yabancıların ve onlara bağlı bir azınlığın çıkarlarını korumaya kalkmaktadır.
Aynı tarih Zapatistaların ulusal bağımsızlık ve bütünlüğe verdiği önemi de açıklar. “Bölücü” sıfatını şiddetle reddederler ve kendi karşıtlarını asıl bölücü olmakla suçlarlar; çünkü Meksika federal yapısı içinde merkezin fonksiyonları zayıflatılmış ve globalizm rüzgarlarının esmesiyle zengin eyaletler özerklik ve neredeyse bağımsızlık talep edecek hale gelmişlerdir.
Tarih ibret almak isteyenler için derslerle doludur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder